De Redactie

7 Praktische Meditatie Tips

7 Praktische Meditatie Tips

Als je begint met samatha-meditatie op buddho of een ander object kan het goed zijn dat je na een korte tijd merkt dat het best moeilijk is om het mediteren vol te houden. Er zijn zoveel andere dingen die om aandacht vragen, het is zo verleidelijk om iets anders te gaan doen.

Hier vind je zeven praktische tips om je te helpen jezelf toch dagelijks een meditatie cadeau te doen.

1. Mediteer Elke Dag

Als je naar school gaat en je gaat een dag wel, dan zeven dagen niet, dan weer wel etc., dan heb je binnen de kortste keren geen idee meer waar de les over gaat. Net zo is het met mediteren.

Het is heel erg belangrijk om het vliegwiel draaiende te houden door dagelijkse meditatie, anders ben je elke keer opnieuw bezig om aansluiting te vinden bij de vorige sessie in plaats van een gestaagde mentale ontwikkeling door te maken.

Zodra je een keer een sessie overslaat wordt het makkelijker om dat de volgende keer weer te doen.

Probeer dan ook de instelling te ontwikkelen om dagelijks te gaan zitten en onderken de redenen om dit niet te doen als de smoesjes die het meestal zijn.

Hou jezelf niet voor de gek.

Heb je een keer geen zin, ga toch gewoon zitten. Heb je een keer geen tijd, waarschijnlijk onzin, je hebt vast wel een paar minuten, dus ga toch gewoon zitten.

Trap niet in de valkuil van ‘deze ene keer niet’.

Wij mensen hebben veel baat bij routine. Als mediteren een gewoonte is geworden helpt dit ons om door de ups- en downs van het proces heen te komen.

Als de dagelijkse meditatie net zo gewoon is geworden als tandenpoetsen, dan zit je op de goede weg. Het hoeft helemaal niet speciaal, spectaculair, ontspannen of wat dan ook te zijn.

Gewoon gaan zitten en proberen, ongeacht het resultaat, elke dag weer.

2. Vaste Plek, Vaste Tijd

Het kan helpen als je een vaste plek hebt en een enigszins vast tijdstip om te mediteren. Een vaste plek kan van alles zijn, of het nou een kussentje in de hoek van de kamer of een apart gebouw is.

Het gaat erom dat het een plek is die je helemaal verbindt met mediteren. Zodra je er heen loopt weet je dat je jezelf een cadeautje gaat geven, als je gaat zitten is dat de zoveelste keer dat je geduldig op die plek mediteert, met je eigen kwaliteiten en beperkingen.

Zo zet je een eerste stap in de voorbereiding voor de meditatie.

Het is natuurlijk helemaal prima als je elke dag op een ander moment mediteert, maar de ervaring leert dat een relatief vast tijdstip helpt bij het inslijpen van een routine.

Het is natuurlijk helemaal geweldig als je persoonlijke omstandigheden het toestaan dat je twee keer op een dag mediteert, in de ochtend en avond, maar voel je vooral niet schuldig als dat niet lukt.

Op het moment dat je de meditatie een vaste plek in je drukke bestaan hebt kunnen geven is dat een enorme winst.

3. Kijk Niet op de Klok

Als je gaat zitten bedenk je hoe lang je wilt (of kunt) zitten. Mediteer je al wat langer en heb je geen afspraken en veel tijd dan kun je ervoor kiezen om geen wekker te zetten en de natuurlijke energie van je bewustzijn te volgen.

In het begin is het echter handig om wel een tijd te kiezen, bijvoorbeeld 15 of 20 minuten.

Niet te veel willen.

Het is beter om rustig te beginnen en dan als het goed voelt rustig langer te zitten dan meteen te veel te willen en dan af te haken.

Zet een wekker, verzeker je er (bewust) van dat de tijd loopt, leg de wekker weg en kijk er niet meer naar.

Het kan heel goed zijn dat vijf minuten voelen als een half uur, net als dat een half uur kan voelen als vijf minuten. Op het moment dat je naar je wekker kijkt zal je alleen nog maar met tijd bezig zijn en kun je net zo goed stoppen.

Merk je dat je de neiging krijgt om naar de wekker te kijken, dat gedachten als “nou, die 20 minuten zouden nu toch wel om moeten zijn” opkomen, dan is de oefening dit te laten gaan en terug te keren naar je meditatie-object. Steeds maar weer.

Geef het geen aandacht, want dan versterk je het alleen maar. Als je dit proces enkele keren doormaakt zal het langzaam maar zeker makkelijker worden om de tijd los te laten.

Het is in die zin niet anders dan andere dingen loslaten. Gewoon terugkeren naar het meditatie-object, wat er ook in je boven komt drijven.

4. Bereid je Mentaal Voor

Je bent naar je kussen gelopen, hebt een tijd gekozen en de wekker weggelegd. Mooie eerste stappen in de voorbereiding.

Voor sommige mensen geldt echter dat het helpt om nog wat meer afstand tot de dagelijkse beslommeringen te nemen.

Het is dan een goede gewoonte om vijf keer te buigen voordat je begint. Je buigt dan voor de Boeddha, de Dhamma, de Sangha, je ouders en je leraren. De dankbaarheid die je voelt kan helpen om je te realiseren hoe kostbaar dit moment is.

Als je dat prettig vindt kun je een kaarsje aansteken of wat wierook. Misschien vind je het fijn om enkele boeddhistische verzen te chanten.

Sluit dan de ogen en geef kort mettā (liefdevolle-vriendelijkheid) naar jezelf en alle wezens, zo zal je hart zachter worden en het sterke gevoel van “ik” wat afnemen. Open de ogen en kijk naar een Boeddhabeeld als je dat hebt staan.

De Boeddha heeft de weg al afgelegd, jij gaat nu stappen zetten op dezelfde weg.

Geef je bewustzijn als het ware aan de Boeddha. Dan kun je aan de meditatie beginnen met een zacht en gericht hart.

5. Geduld, Geduld

Jij bent natuurlijk heel speciaal.

De Boeddha had een ontelbare hoeveelheid levens nodig om de nodige moraliteit, concentratie en wijsheid te ontwikkelen om verlichting te bereiken.

De meditatiemeesters uit het verleden hebben jaren lang in afzondering in de jungle moeten mediteren om stappen te zetten.

Maar jij kunt het natuurlijk in een maand.

Concentratie is zo makkelijk, gewoon een paar minuutjes ademhalen en het is wel stil genoeg. En inzicht is toch gewoon een soort gewaar zijn? Easy toch? Niet dus. Natuurlijk niet.

Begrijp het niet verkeerd, het is heel speciaal dat je als mens bent geboren.

Het is nog uitzonderlijker dat je hebt besloten om te gaan mediteren. Het is helemaal niet erg om daar af en toe bij stil te staan, dat mag je best koesteren.

Denk alleen niet dat de klus zo geklaard is.

Een Westerse businessman’s approach van “als ik een jaar heb gemediteerd moet ik dit en dit resultaat hebben bereikt” gaat gewoon niet op in het meditatieproces.

Mediteren is bovenal een persoonlijk proces.

Je kunt je niet met anderen vergelijken, je kunt niet snel of sneller gaan.

Je kunt alleen geduldig elke dag inspanning leveren, zonder verlangen, en de rest laten komen zoals het komt.

Misschien gaat jouw proces gestaag. Misschien met horten en stoten. Misschien zit je een hele tijd tegen een saai aanvoelend plateau aan. Misschien zie je mooie lichten of voel je je heel aangenaam en verfrist. Hecht er geen waarde aan.

Het maakt niet uit hoe het gaat.

De kunst is om gewoon door te gaan, wat er zich ook aandient. Gewoon elke dag weer proberen, heel geduldig, in alle vriendelijkheid naar jezelf.

6. Onderzoek je Intentie

De reden, of intentie, waarmee je begint met mediteren heeft invloed op de energie die je op de lange termijn te besteden hebt. Als het je niet goed lukt om dagelijks te gaan zitten kan het helpen om hier eens naar te gaan kijken.

Het komt geregeld voor dat mensen besluiten te gaan mediteren als het niet goed met ze gaat, als de schoen ergens wringt, bijvoorbeeld als ze veel stress ervaren.

Ze beginnen dan enthousiast, maar zodra het weer wat beter gaat stoppen ze. Dat is niet zo gek, want het doel lijkt behaald.

Het bewustzijn is echter nog helemaal niet stevig, nog niet blijvend in balans, waardoor bij veranderingen in de omstandigheden gewoon opnieuw stress ontstaat.

Je loopt zo eigenlijk continu achter de feiten aan.

Als de intentie verschuift naar bijvoorbeeld de intentie om een rotsvast bewustzijn te ontwikkelen dat onafhankelijk is van de omstandigheden, of om het bewustzijn aan diepgaand onderzoek te onderwerpen om echt te zien waar de schoen wringt dan gaat daar een andere energie van uit dan als het de intentie is om wat meer te ontspannen.

Gedurende het meditatieproces kan het besef dat er veel meer verdieping mogelijk is dan je eerst dacht heel lang doorgroeien, want er is heel veel meer verdieping mogelijk dan je denkt of voor mogelijk houdt.

Als je dit voelt is dit een blijvende bron zijn van inspiratie en energie.

7. Ga Naar je Leraar

Misschien denk je dat je het meditatieproces prima zonder leraar kunt doormaken.

Je leest een boek of kijkt een filmpje op internet, volgt een online cursus of een meditatie app en gaat dan zelf je ding doen.

Misschien kun je dit inderdaad. Het zou echter ook kunnen dat je binnen de kortste keren afhaakt omdat je denkt dat je iets niet kan wat je wel kan, of je denkt iets te hebben bereikt wat je niet hebt bereikt.

Ons bewustzijn neigt heel snel tot vergelijken en hoogmoed.

Hoogmoed betekent in essentie dat je iets van jezelf vindt, meestal in vergelijking met anderen en dat je oordeelt. Oordelen over het meditatieproces is echter moeilijk omdat je te allen tijde door de bril van je eigen beperkingen kijkt.

Misschien vertoef je in een ontspannen sfeertje en oordeel je over jezelf als ver verheven, misschien ga je door de modder en oordeel je jezelf als waardeloos. De kans is groot dat beide oordelen de plank volledig misslaan.

Een leraar die zelf de weg heeft doorlopen kan je helpen. Een leraar inspireert, stimuleert en waarschuwt. Als het gaat om samatha-meditatie dan is mediteren zonder begeleiding van een leraar eigenlijk ondoenlijk.

Het concentratieproces is simpelweg te subtiel en je kunt dingen ervaren die buiten ons normale kader liggen.

Begeleiding betekent niet wekelijks op gesprek gaan of iets dergelijks, maar ondersteuning of een duwtje in de goede richting krijgen wanneer dit nodig is. Niet via internet of het een keer jaarlijkse bezoek van een buitenlandse goeroe, maar middels persoonlijk contact, door te zien hoe het gaat met ogen en bewustzijn.

In deze tijd van leraren die zich schuldig maken aan seksueel misbruik of ander wangedrag, die veel praten maar weinig zeggen, is enige scepsis goed te begrijpen.

Een simpele leidraad is om niet te kijken (of oordelen) naar wijsheid, maar naar moraliteit en daarna naar concentratie.

Mooie woorden en een mooie glimlach kunnen betoverend werken maar zijn makkelijk te geven, een monnikspij is zonder bijbehorend gedrag niets meer dan een onverdiend kledingstuk en een Oosterse afkomst met mysterieuze blik is al helemaal geen garantie.

Als woorden zoals ‘crazy-wisdom’ vallen, maak dan dat je wegkomt want dit is een vrijbrief voor doen wat je wilt en absoluut niet in overeenstemming met de leer van de Boeddha.

Kijk naar de leraar, gedraagt hij of zij zich consistent moreel dan kun je al wat meer vertrouwen hebben.

Als een leraar zich moreel gedraagt kijk dan naar de beoefening van concentratie-meditatie (samatha). Heeft de leraar gemakkelijk diepe, langdurige concentratie (samādhi) dan kun je nog meer vertrouwen hebben want samādhi heeft moraliteit als voorwaarde.

Een leraar die je uit eigen ervaring kan begeleiden tijden het meditatieproces, tijdens het ontwikkelen van samādhi (concentratie), zo een leraar is het vertrouwen waard.

Maar uiteindelijk sta je zelf altijd aan het roer!

Als je vertrouwen hebt, beoefen dan het systeem, kijk of het voor je werkt, of je samādhi ontwikkelt of in ieder geval duidelijk die richting aan het opgaan bent. Als dit zo is weet je uit eigen ervaring dat het systeem en de leraar goed zijn voor jou. Ogenschijnlijke wijsheid is niet van belang.

Bonus Tip

Wil je meer weten over meditatie, kijk dan eens naar onze tekst Mediteren voor Beginners.

Wil je wat dieper ingaan op de mentale kwaliteiten die helpen om elke dag te mediteren, overweeg dan onze tekst De Discipline Opbrengen om Elke Dag te Mediteren.

Ben je geïnteresseerd in de mentale aspecten die in harmonie werken tijdens het mediteren dan is Saddhā, Viriya, Sati, Samādhi, Paññā, Khanti en Mettā misschien een goede volgende tekst voor je.

Als je vragen of opmerkingen hebt, aarzel dan niet om je gedachten hieronder te delen of contact met ons op te nemen.


Wil je beginnen met mediteren of ben je op zoek naar meer verdieping?
Wij bieden persoonlijke begeleiding, volledig op donatie basis.

Gratis Meditatiecursus

Je moet zelf de inspanning leveren, de Boeddhas wijzen slechts de weg

Boeddha, Dhp 276