Samatha-Meditatie op Buddho

Bij de beoefening van samatha-meditatie richt je het bewustzijn altijd op een specifiek object.

De Boeddha onderwees 40 van dergelijke meditatie-objecten. Hij heeft nooit gezegd dat het ene object beter is dan het andere, ze kunnen allemaal gebruikt worden om concentratie te bereiken.

Wij beoefenen samatha-meditatie op buddho door te luisteren naar het geluid dat je zelf maakt door hardop het woord buddho keer op keer te herhalen.

Dit is een vorm van buddhanusati, het je richten op de kwaliteiten van de Boeddha, één van de meditatie-objecten die de Boeddha adviseerde.

Traditioneel wordt bij buddhanusati gereflecteerd op deze kwaliteiten, bijvoorbeeld om inspiratie en energie op te wekken. Samatha-meditatie op buddho is een afgeleide hiervan.

Het geluid dat ontstaat door buddho hardop te herhalen vertegenwoordigt en belichaamt de kwaliteiten van de Boeddha. Het is tijdens de meditatie de bedoeling dat er slechts één intentie in het bewustzijn is, één object van aandacht, namelijk de Boeddha.

In essentie is het dus de bedoeling om je alleen op het geluid te richten, en niets anders te doen. De rest gaat dan vanzelf.

Heel simpel.

De meditatiemethode is dan ook makkelijk, maar het bewustzijn is moeilijk, het maakt moeilijkheden. Daarom is herhaaldelijke en continue beoefening zo belangrijk. Als je steeds maar weer, dag-in dag-uit, probeert je bewustzijn op buddho te richten dan wordt het vanzelf makkelijker.

Naarmate de kracht van je bewustzijn en de diepte van je concentratie op buddho toeneemt, maak je op een steeds diepere laag verbinding met de kwaliteiten van de Boeddha en verlevendig je ze in steeds hogere mate in jezelf.

Uiteindelijk omhelst dit meditatiesysteem zo het gehele graduele boeddhistische pad van moraliteit (sīla), concentratie (samādhi) en wijsheid (paññā).

Innerlijke Stilte door Meditatie op Geluid

Ahba, onze leraar, benadrukt dat concentratie op geluid zeer geschikt is voor onze westerse geest.

Met samatha-meditatie probeer je je bewustzijn te kalmeren, maar je bewustzijn wil dit in eerste instantie helemaal niet. Het verzet zich als het ware tegen de innerlijke stilte.

Als je nog geen concentratie hebt is alles wat er aan afleiding bij komt een extra obstakel, een extra mogelijkheid voor het bewustzijn om niet stil te hoeven zijn. Met name dingen zien of horen maakt het krijgen van concentratie heel erg moeilijk.

Visuele input is makkelijk uit te schakelen door simpelweg de ogen te sluiten. Met geluid is dat een ander verhaal. Als je in Nederland woont is de kans groot dat je altijd geluid om je heen hoort. Een brommer die langsrijdt, een sirene, de buren, etc.

Door geluid te gebruiken kan het gehoor en daarmee het bewustzijn verder beschermd worden tegen externe afleiding.

Een ander voordeel van meditatie op geluid is de toenemende duidelijkheid bij toenemende concentratie. Bij de meditatie op de ademhaling bijvoorbeeld, neemt de duidelijkheid van het object (de adem bij de punt van de neus) bij stijgende concentratie af. Bij geluid hoort men bij stijgende concentratie juist steeds meer lagen, en dat kan ervoor zorgen dat een opwaartse spiraal van concentratie wordt gegenereerd.

Maar het gaat toch om Inzicht?

Ahba onderwijst dat het ontwikkelen van inzicht door middel van vipassanā–meditatie (inzichtmeditatie) zinloos is zolang er geen fundament van concentratie is. Je bouwt immers ook geen huis zonder fundering.

Pas als er een stevige fundering ligt metsel je de muren en plaats je het dak. Het inrichten van het huis is dan een gemakkelijke zaak.

Concentratie is het fundament. Pas als de concentratie eenmaal diep en stevig is, ontstaat er ruimte voor het opkomen van wijsheid.

Ahba geeft als voorbeeld een raam waardoor je naar buiten kijkt. Als het raam vies is zie je niet wat zich buiten afspeelt. Als je het raam een beetje schoonmaakt, kun je er een beetje doorheen kijken. Als je het raam volledig schoon hebt gemaakt, kun je er zonder vervorming door heen kijken. Net zo is het met het zuiveren van het bewustzijn door middel van concentratie-meditatie waarna je de dingen kunt zien zoals ze zijn.

Door op buddho te mediteren bouw je een heel sterk fundament. Ahba gebruikt deze meditatie dan ook als sleutel om de poort tot concentratie te openen, waarna op zijn aangeven een ander object gebruikt kan worden als dat helpt om verdere verdieping te bewerkstelligen.

ls de concentratie diep, stevig en betrouwbaar geworden in die zin dat het altijd ontstaat zodra je gaat zitten, dan is het mogelijk om bijvoorbeeld over te stappen op het mentaal reciteren van buddho of op meditatie-objecten als mettā (liefdevolle-vriendelijkheid), marana (de dood), anapana (de ademhaling) of vipassanā (inzicht).

Dat is echter niet persé noodzakelijk.

Uiteindelijk is het met samatha-meditatie op buddho mogelijk om een dermate hoge concentratie te bereiken dat alle zintuiglijke deuren kunnen worden gesloten en enkel het bewustzijn gericht op de Boeddha over blijft.

Zo komt de wijsheid van de Boeddha in het kielzog van de concentratie mee.

Deze tekst werd eerder gepubliceerd in Samatha Meditatie: Fundament voor Inzicht.

Wil je beginnen met mediteren of ben je op zoek naar meer verdieping?
Wij bieden persoonlijke begeleiding, volledig op donatie basis.