De Redactie

Geleide Meditatie: De Risico’s en Beperkingen Vanuit een Boeddhistisch Perspectief

Geleide Meditatie: De Risico’s en Beperkingen Vanuit een Boeddhistisch Perspectief

Geleide meditatie is de afgelopen jaren steeds populairder geworden, voornamelijk via meditatie-apps, YouTube-kanalen en andere (onpersoonlijke) online-content.

Het doel van geleide meditatie is vaak het bevorderen van het algehele welzijn, stressreductie en ontspanning.

Veel van deze geleide-meditatietechnieken vinden hun oorsprong in het boeddhisme, denk bijvoobeeld aan compassie-meditatie en mindfulness.

Hoewel geleide meditatie voordelen kan hebben, zeker voor de beginner, zijn er ook potentiële problemen.

In deze tekst onderzoeken wij enkele risico’s en beperkingen van geleiden meditatie, vooral voor mensen die op zoek zijn naar werkelijke verdieping, vanuit een boeddhistisch perspectief.

Geleide Meditatie Maakt Werkelijke Verstilling en Inzicht Onmogelijk

Een van de belangrijkste onderdelen van boeddhistische meditatie is het ontwikkelen van concentratie, van innerlijke verstilling.

Hiervoor richt je je aandacht op een meditatie-object zoals de ademhaling, een visueel object of een mantra.

Mindfulness (in het boeddhisme bekend als sati) is in dit proces nodig om te zien waar je bewustzijn zich mee bezig houdt, of het wel echt op het meditatie-object gericht is of niet.

Zodra je met mindfulness hebt geconstateerd dat je bewustzijn is afgedwaald breng je de aandacht weer terug naar het object.

Neem je bijvoorbeeld de mantra buddho als object, dan probeer je de aandacht steeds bij het geluid van het woordt buddho te houden dat je keer op keer herhaalt.

Telkens als je ziet dat er (ongemerkt) een gedachte of emotie bovenkomt ga je gewoon weer terug naar buddho. Heel simpel.

Als je dit dag in dag uit oefent verdiept je concentratie zich vanzelf.

Op gegeven moment zie je de verstoringen in je bewustzijn steeds sneller en sneller, totdat het lukt om langdurig zonder verstoringen bij buddho te blijven.

Dit zorgt voor toenemende innerlijke verstilling en kalmte, voor een steeds krachtigere concentratie.

Het is met deze concentratie, vanuit deze diepe innerlijke stilte, dat je de werkelijkheid kunt gaan onderzoeken.

Als je net begint met mediteren kunnen de aanwijzingen tijdens een geleide meditatie je helpen om je erop te wijzen dat je afgeleid bent.

Je wordt door de stem als het ware weer teruggebracht naar het meditatie-object.

Als je echter op zoek bent naar verdieping in je concentratie zal geleide meditatie je steeds meer gaan beperken.

Telkens als iemand tijdens een geleide meditatie gaat praten om je opnieuw een aanwijzing te geven wordt het concentratie-proces in essentie ruw verstoord.

Het is daarom gewoonweg niet mogelijk om concentratie, om innerlijke verstilling te ontwikkelen tijdens een geleide meditatie.

Laat staan werkelijk inzicht in hoe je bewustzijn en de wereld in elkaar zitten.

Geleide Meditatie Maakt je Afhankelijkheid van Externe Begeleiding

Het volgende probleem met geleide meditatie is de afhankelijkheid van externe begeleiding tijdens je meditatie.

In de boeddhistische praktijk is het doel van meditatie door eigen inspanning zelf te zien hoe de dingen in elkaar steken, zelf de werkelijkheid te onderzoeken.

Dat lukt niet als je afhankelijk bent van externe bronnen die je tijdens je meditatie vertellen hoe je moet denken en wat we moeten voelen.

Natuurlijk is het verstandig om één meditatiemethode te kiezen en begeleid te worden door een leraar met uitgebreide eigen ervaring in die methode, maar dat betekent vooral dat je met regelmaat gezamenlijk gaat kijken hoe het proces verloopt.

Hoewel geleide meditatie nuttig kan zijn als je net begint met mediteren is het belangrijk om uiteindelijk naar een meer zelfgestuurde beoefening te gaan, waarbij je leert te vertrouwen op je eigen vermogen.

Deze verschuiving naar een meer zelfgestuurde beoefening is cruciaal voor de ontwikkeling van innerlijke wijsheid.

Geleide Meditatie is het Zoveelste Consumptieproduct

Met de opkomst van meditatie-apps en onlinecursussen die geleide meditaties aanbieden, bestaat het gevaar dat het boeddhisme wordt gereduceerd tot een consumentenproduct, in plaats van een diep spiritueel en transformerend pad.

Dit kan leiden tot een zeer oppervlakkige insteek.

Veel geleide meditaties richten zich op ontspanning en stressvermindering, maar pakken niet de dieperliggende problemen aan die aan deze problemen ten grondslag liggen.

Een geleide meditatie die de mediteerder aanmoedigt om stress gewoon “los te laten”, kan bijvoorbeeld de onderliggende oorzaken van die stress, zoals werk- of relatieproblemen, niet aanpakken.

Dit kan resulteren in een soort ‘spirituele bypassing’ of escapisme, waarbij meditatie wordt gebruikt als een manier om moeilijke emoties en situaties te vermijden, te omzeilen of eraan te ontsnappen, in plaats van er op een zinvollere manier doorheen te werken.

En dan hebben we het nog niet eens over diepere wortels die volgens het boeddhisme aan ons lijden en stress ten grondslag liggen.

Hoewel een geleide meditatie een korte introductie kan geven tot concepten zoals mindfulness of compassie, kan het moeilijk zijn om deze kwaliteiten echt te begrijpen en te belichamen zonder een dieper begrip van de onderliggende filosofie en leringen.

Het risico bestaat dat de meditatie niets meer wordt dan het zoveelste product om passief te consumeren of om onze productieviteit te optimaliseren.

Geleide Meditatie is One-Size-Fits-All

Gerelateerd aan bovenstaande en een potentieel schadelijk effect van geleide meditatie is dat het een one-size-fits-all benadering van meditatie bevordert.

Geleide meditaties zijn meestal vooraf opgenomen en houden mogelijk geen rekening met de individuele behoeften en ervaringen van de mediteerder.

Ook mist meestal de onderliggende persoonlijke begeleiding op het meditatieve pad.

Dit kan problematisch zijn, omdat meditatie een zeer persoonlijke beoefening is die sterk kan variëren van persoon tot persoon.

Een geleide meditatie die voor de ene persoon werkt, werkt misschien niet voor een andere persoon en kan zelfs contraproductief zijn en (ernstige) problemen opleveren.

Persoonlijke begeleiding waarbij rekening wordt gehouden met jouw persoonlijke krachten en valkuilen is werkelijk een must op het meditatieve pad, zeker als je op zoek bent naar verdieping.

Geleide Meditatie vs Boeddhistische Meditatie

Boeddhistische meditatie is een vorm van meditatie die geworteld is in de leringen en praktijken van het boeddhisme.

Het doel van boeddhistische meditatie is om een dieper begrip van de aard van het bewustzijn en de realiteit te cultiveren en om kwaliteiten zoals wijsheid, mededogen en gelijkmoedigheid te ontwikkelen.

Boeddhistische meditatie wordt vaak beoefend in combinatie met andere aspecten van de boeddhistische filosofie, zoals moreel gedrag en bewuste aandacht.

In de kern is het boeddhistische pad gericht op spirituele ontwikkeling en zelftransformatie.

Waar de docent (de stem) bij geleide meditatie tijdens de meditatie aanwijzingen geeft, biedt de meditatieleraar begeleiding bij het gehele proces, persoonlijk, gericht op wie je bent.

Het zal niet verbazen dat wij van mening zijn dat geleide meditatie enkel voor de absolute beginner is, of voor diegenen die niets meer willen dan ontspanning.

Je zult ons dan ook nooit een geleide meditatie zien geven.

Als we gezamenlijk mediteren, dan doen we dat in een groep waar ieder zelf inspanning levert.

De kern van meditatie ligt in je eigen beoefening, je eigen persoonlijke proces.

Als je zelf inzicht wil, uit eigen ervaring wil zien hoe de werkelijkheid in elkaar steekt, dan zul je daar zelf inspanning voor moeten leveren.

We helpen je met alle liefde bij dat proces.


Wil je beginnen met mediteren of ben je op zoek naar meer verdieping?
Wij bieden persoonlijke begeleiding, volledig op donatie basis.

Gratis Meditatiecursus

Je moet zelf de inspanning leveren, de Boeddhas wijzen slechts de weg

Boeddha, Dhp 276